7 juridische uitdagingen voor elektronische handel in Europa

Het enorme potentieel van het internet voor het verwerven, verkopen en vermarkten van diensten en producten is duidelijk. In de Europese Unie heeft elektronische handel of e-commerce zich in een relatief kort tijdsbestek ontwikkeld tot “big business”, waarbij bedrijven hun produkten en diensten makkelijk dan vroeger kunnen aanbieden. Hieronder bespreken we kort 7 juridische uitdagingen waarmee e-commerce in de Europese Unie momenteel heeft af te rekenen.

1. Het stroomlijnen van de verschillende soorten beleid inzake gegevensbescherming in heel Europa

Het stroomlijnen van de bestaande verschillende soorten beleid inzake gegevensbescherming blijft een aanzienlijke uitdaging. Hoewel er absoluut een zekere mate van harmonisatie op EU-niveau heeft plaatsgevonden, zoals de Richtlijn inzake Gegevensbescherming, is het bij een minimum aan harmonisatie gebleven.

Effectief betekent deze situatie dat bepaalde lidstaten verder zijn gegaan dan wat op Europees niveau wordt vereist, terwijl anderen enkel het absoluut vereiste minimum voorschrijven. Deze uitkomst stelt problemen voor bedrijven met e-commerce activiteiten. Hetzelfde beleid inzake gegevensbescherming over heel Europa omzetten is ofwel te beperkend voor sommige landen ofwel het neemt de wet(ten) van anderen niet in acht. De meest optimale weg is het inwinnen van juridisch advies over het plaatselijke gegevensbeschermingsbeleid van ieder rechtsgebied waar zaken worden gedaan.

Zoals time.lex eerder al heeft besproken, zou de nieuwe Verordening inzake Gegevensbescherming een welkome ontwikkeling zijn. Gezien de EU-verordeningen onmiddellijk toepasselijk zijn, zouden de regels dezelfde zijn in de hele Europese Unie. Dat zou het stroomlijnen van de verschillende soorten beleid een veel makkelijker taak maken voor e-commerce bedrijven, terwijl de consument tegelijkertijd over heel Europa van hetzelfde beschermingsniveau zou genieten.

2. Het stroomlijnen van het consumenten- en klantenbeleid over heel Europa

Een andere aanzienlijke uitdaging is het stroomlijnen van het consumenten- en klantenbeleid. Net zoals er veel verschillen bestaan tussen de verschillende landen onderling wat betreft hun beleid inzake gegevensbescherming, bestaat er een verschil tussen het consumenten- en klantenbeleid (zoals leveringsbeleid, beleid inzake commerciële garantie, beleid inzake op afstand gesloten overeenkomsten) in de afzonderlijke lidstaten.

Hoewel ook hier een bepaalde mate van harmonisatie heeft plaatsgevonden, meer bepaald via de Richtlijn inzake bepaalde aspecten van de verkoop van en de garanties voor consumptiegoederen, en de meer recente Richtlijn inzake Consumentenrechten, blijven de verschillen tussen nationale wetten bestaan, aangezien deze richtlijnen enkel een minimum aan harmonisatie verstrekken. Daarenboven werden nationale wetten over sommige contractuele verplichtingen niet geharmoniseerd en bevatten zij zelfs nog grotere divergenties. Over heel Europa hetzelfde beleid omzetten zou, hoewel het de voor de hand liggende makkelijkste oplossing lijkt te zijn, daarom toch nog niet de beste strategie zijn.

3. De horde nemen van de taalbarrières

Een derde juridische uitdaging voor e-commerce in de Europese Unie betreft het omgaan met taalbarrières. Taal vormt vaak een ernstig obstakel voor de ontwikkeling van e-commerce. Daarenboven vereisen sommige landen expliciet dat bepaalde documenten in de plaatselijke taal beschikbaar worden gemaakt. Het is nuttig om een en ander naar de plaatselijke taal te vertalen, zelfs in landen die deze stap niet vereisen.

4. Bedrijven toestaan om zelf de controle te behouden over het toepasselijke recht en de bevoegde rechtbank

Een vierde e-commerce uitdaging bestaat er in bedrijven toe te staan zelf de controle te behouden over zowel het recht dat op hun activiteiten van toepassing is als over de bevoegdheid van de rechtbank wanneer er uit deze activiteiten conflicten ontstaan. Hoewel het eenvoudig genoeg lijkt om een website op te starten om klanten over heel Europa mee te bereiken, brengt deze stap toch nog heel wat wettelijke verplichtingen met zich mee waaraan men zich moet houden.

De reden hiervoor is dat er in consumentenovereenkomsten geen vrije keuze bestaat van het recht met betrekking tot de overeenkomst. Hoewel een bedrijf kan preciseren dat de wet van het land waarin het bedrijf is gevestigd van toepassing is, kan deze verklaring de bepalingen van het dwingend recht van het land waar de klant zijn gewone verblijflaats heeft, niet verwerpen. Deze situatie houdt in dat het bedrijf het dwingend recht dient na te leven van al de landen waar sommige van haar klanten hun gewone verblijfplaats hebben. Daarenboven zullen ontevreden klanten kunnen dagvaarden voor de rechtbank van het rechtsgebied waarin zij zijn gevestigd. Dit recht is een uitzondering op de regel dat partijen in een overkomst de rechtbanken kunnen kiezen die bevoegd zijn in geval van een conflict en die niet kunnen worden uitbesteed.

Voor bedrijven die niet over geheel Europa moeten of willen zakendoen, is het daarom aangewezen duidelijk te specificeren in welke landen men gaat zakendoen en welke niet. Geografische beperkingen kunnen worden bereikt via praktische maatregelen zoals een pre-order goedkeuringsproces of geo-filtering. Toch blijft het een complex gegeven om te bepalen of een website zich al dan niet richt op een bepaald land, zoals aangetoond door de jurisprudentie van het Hof van Justitie van de Europese Unie. Het is raadzaam om een website eerst juridisch door te lichten alvorens deze voor het publiek toegankelijk te maken.

5. Elektronisch betalen optimaal reguleren: toegang tot de rekening

De vijfde juridische uitdaging voor e-commerce bestaat er in een evenwicht te bereiken tussen de verschillende belangen bij het overwegen van de verschillende vormen van online betaling. Zo zou bijvoorbeeld het toestaan van toegang tot en het gebruik van informatie over betaalrekeningen door derde partij Payment Service Providers (de zogenaamde toegang tot de rekening, in het jargon gekend als “access to the account”) zeker de markt openen voor nieuwe betaalwijzen en zou het hoogstwaarschijnlijk elektronische betalingen zelfs nog gemakkelijker maken. Toch zou een dergelijke beslissing ongewenste en ongewettigde gevolgen kunnen hebben voor de veiligheid. Tot nu toe heeft de Europese wetgever, bij haar beoordeling door de aanname van de Richtlijn Betaaldiensten, de grens getrokken ten voordele van de bescherming van de consument bij online betalingen.

Zoals time.lex eerder al heeft besproken, is er echter een voorstel voor een nieuwe Richtlijn Betalingsdiensten. Indien deze Richtlijn wordt aangenomen, zal zij waarschijnlijk een gematigde en gecontroleerde “toegang tot de rekening” toestaan, waarbij veiligheid, gemak en comfort voor de consument (en voor de andere betrokken partijen) zullen worden gecombineerd.

6. Elektronisch betalen optimaal reguleren

Een ander voorbeeld van de uitdaging in het vinden van een evenwicht tussen de verschillende betrokken belangen, is de toekomstige regulering van mobiele betalingen. Nu mobiele telefoons zo wijdverspreid zijn en door de meeste mensen dagelijks worden gebruikt, zijn ze een ideaal kanaal geworden voor nieuwe betaalinstrumenten en –diensten. Toch is de creatie van uniforme regels voor het zogenaamde “Ecosysteem voor Mobiele Betalingen”, dat tegen een duizelingwekkend tempo blijft groeien, rijpen en veranderen, geen duidelijke zaak. Het voorstel voor een nieuwe Richtlijn Betalingsdiensten en aanbevelingen van de ECB behandelen deze materie eveneens, waarbij opnieuw wordt geprobeerd om zowel veiligheid als gemakkelijkheid en comfort te combineren voor alle betrokken partijen.

7. Up-to-date blijven

De zevende uitdaging voor e-commerce in de Europese Unie lijkt misschien niet onmiddellijk een juridische uitdaging. Toch is up-to-date blijven waarschijnlijk de grootste juridische uitdaging van allemaal. Alle partijen die in e-commerce actief zijn worden ermee geconfronteerd, hoewel ieder op een andere manier. Toezichthouders en wetgevers, langs de ene kant, moeten de nieuwe ontwikkelingen in de praktijk trachten bij te houden en hierop zo goed mogelijk toezicht houden. Leveranciers, langs de andere kant, moeten ervoor zorgen dat ze in naleving zijn met al de nieuwe regels.

Consumenten en de organisaties die hen vertegenwoordigen, moeten eveneens van alle ontwikkelingen op de hoogte zijn; slechts een goed geïnformeerde consument kan de “beste” goederen en diensten uitkiezen en, indien nodig, al zijn wettelijke rechten optimaal benutten. Een goede illustratie van de noodzaak om up-to-date te blijven wordt geleverd door het van kracht gaan van de nieuwe Richtlijn inzake Consumentenrechten, die eveneens belangrijke nieuwe regels bevat voor e-commerce. time.lex heeft deze regels reeds eerder besproken.

Conclusie

Bij de evaluatie van de juridische uitdagingen waarmee e-commerce in de Europese Unie te maken krijgt, blijkt duidelijk dat er heel wat meer komt kijken bij zakendoen via het internet dan op het eerste gezicht zou blijken. Als er één nuttig advies bestaat, dan dit wel: informeer u, blijf op de hoogte, en wanneer u geconfronteerd wordt met complexe juridische uitdagingen, zoek dan gepast advies.

Voor meer informatie over deze juridische ontwikkeling, gelieve Edwin Jacobs te contacteren.

Deze publicatie behandelt niet noodzakelijk ieder belangrijk punt, noch ieder aspect van de behandelde onderwerpen en is niet bedoeld als juridisch of ander advies.